Με την ευκαιρία της σημερινής έναρξης του Συνεδρίου του ΣΑΔΑΣ Αττικής με θέμα : «Κατοικία σε Κρίση». Την σημερινή «Κρίση της Λαϊκής Κατοικίας» την φύτεψε η βαθιά αντιδραστική κυρίαρχη τάξη του τόπου, με φυτευτές τις Κυβερνήσεις της Χώρας, στο τέλος της δεκαετίας του 80, την πότισε με αυθαίρετη δόμηση και υποβάθμιση, την ανάθρεψε με νέες αντιανθρωπιστικές αξίες, την ενηλικίωσε το 2010, την στόλισε με στολίδια αντιλαϊκών Νόμων από το 2010 και μετά και σήμερα κερδίζει και την καμαρώνει!!! Η Επίσημη Αρχιτεκτονική Κοινότητα την στήριξε με στοχευμένη αφωνία, η λεγόμενη Επίσημη Αριστερή Αρχιτεκτονική Κοινότητα δεν θέλησε να το αντιληφθεί, και έχουν ευθύνες, δεν είναι άμοιρες ευθυνών. Καλό θα είναι να τις πάρουν!!

 

Περιβάλλον: Το θέμα «κατοικία σε κρίση» είναι επίκαιρο. Υπάρχει «κρίση» σε θέματα στέγασης σήμερα.  Καθημερινά υπάρχουν δημοσιεύσεις για ακριβά ενοίκια, για……, για……..

Αρχιτέκτονας: Σου είπα ότι δεν υπάρχουν. Και υπάρχουν και είναι και «δυσεπίλυτα» γιατί η κυρίαρχη τάξη εφαρμόζει επί της γης την τελευταία φάση του σχεδίου της «ανακατάταξη των λαϊκών τάξεων στο χώρο της πόλης». Και από ότι φαίνεται το πετυχαίνει. Και το πετυχαίνει γιατί η Αρχιτεκτονική Κοινότητα στο βαθμό ευθύνης που της αναλογεί φάνηκε ανίκανη να το αντιμετωπίσει. Και ιδίως η Επίσημη  Αριστερή Αρχιτεκτονική Κοινότητα. Και να σου εξηγήσω το γιατί.  Η Αρχιτεκτονική που στηρίζει τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης ποτέ δεν μιλάει για «ανακατάταξη των λαϊκών τάξεων στον χώρο της πόλης» και δεν μιλάει γιατί η κυρίαρχη τάξη την προκαλεί, και κερδίζει από αυτή. Δεν την εξυπηρετεί να μιλήσει γι αυτή. Αντίθετα στολίζει τον σκοπό της με  φιλολαϊκά ψεύτικα στολίδια για να πετύχει τους σκοπούς της. Για «ανακατάταξη» είναι υποχρεωμένη να μιλήσει η Αριστερή Αρχιτεκτονική Κοινότητα. Και είναι υποχρεωμένη γιατί εννοείται ότι «βλέπει» ότι  θίγονται λαϊκά συμφέροντα, δεν είναι «τυφλή». Γνωρίζει, η Ιστορία της Αρχιτεκτονικής το διδάσκει,  ότι η ανακατάταξη των λαϊκών στρωμάτων  έχει προγραμματισμό μακροπρόθεσμο, ότι έχει πρακτικές αποπροσανατολισμού των λαϊκών τάξεων,  ότι έχει στάδια εφαρμογής.

Το πρώτο στάδιο «ανακατάταξης»  ξεκινά στη Χώρα μας  στο τέλος της δεκαετίας του 80 και κρατάει μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 2000, και σαν στόχο έχει την μαζική  μετακίνηση των  μικρομεσαίων και μικροαστικών τάξεων. Πρέπει να εγκαταλείψουν τους «υποβαθμισμένους» πια  τόπους κατοικίας τους στα κέντρα των πόλεων, και να μεταφερθούν σε νέους «αναβαθμισμένους» μακριά από τα κέντρα των πόλεων. Έτσι διαλαλούν τα φερέφωνα της κυρίαρχης τάξης. Η  «τάξη» σας διαλαλούν δεν μπορεί να «ζει» σε περιοχές «υποβαθμισμένες» σας αξίζει μια νέα περιοχή «αναβαθμισμένη». Εγκαταλείψτε την σαν «φτωχό παρελθόν».  Δίνεται απλόχερα σε εργολάβους και Μηχανικούς η αυθαίρετη δόμηση, με τριπλό σκοπό. Ο Πρώτος είναι η υψηλή κερδοφορία, ο δεύτερος  να υποβοηθήσουν την μετακίνηση των λαϊκών στρωμάτων, και ο τρίτος  να δημιουργήσουν ένα ικανό υπόβαθρο Μηχανικών που να λειτουργεί με νέα πρότυπα. Είναι τα χρόνια που η «αυθαιρεσία» στην κατασκευή επιβραβεύεται και η νομιμότητα λοιδορείται. Είναι τα χρόνια που δημιουργείται το νέο πρότυπο Αρχιτέκτονα  που «απαξιώνει» την Νομιμότητα και «αξιώνει» την αυθαιρεσία. Είναι «ελεύθερος» να δημιουργήσει!!! Καλλιεργούνται από τα ΜΜΕ και όχι μόνο από αυτά, πρότυπα μιμητισμού, ψευτοαριστοκρατισμού, νέα πρότυπα κοινωνικής ανάδειξης, νέα πρότυπα ατομικισμού, νέα πρότυπα συλλογικού ατομικισμού, νέα πρότυπα ανταγωνισμού. Να σου θυμίσω τη συζήτηση που κάναμε τον Μάρτη του 2012 για το πώς έγινε η μετακίνηση από το κέντρο της Αθήνας στα προάστια και πως και πότε εντατικοποιήθηκε η  περαιτέρω υποβάθμιση του κέντρου, για να επιτευχθεί ο σημερινός στόχος της αναβάθμισης.    

«Οι περιοχές αυτές υποβαθμίστηκαν συστηματικά από τα τέλη της δεκαετίας του 80 και μετά, αφού μεγάλο τμήμα  της μεσαίας και μικροαστικής τάξης που κατοικούσε στις περιοχές αυτές, μετακινήθηκε σε περιοχές νέες, χωρίς νέφος, σε καλύτερες συνθήκες περιβάλλοντος. Αν θυμάσαι τότε κάθε μέρα είχαμε δελτίο νέφους, που σκέπαζε συγκεκριμένες περιοχές της Αθήνας, και δελτίο περιοχών με υψηλούς ρύπους. Καλλιεργήθηκε δε η πεποίθηση ότι πρέπει να φύγουμε από το κέντρο, να σώσουμε τα παιδιά μας από το νέφος, και κάποιοι που φωνάζανε να μείνουμε να διεκδικήσουμε το δικαίωμά μας  για «πόλη χωρίς νέφος» θεωρήθηκαν γραφικοί. Θυμάσαι εκείνο του Τρίτση τότε «το νέφος είναι πολιτικό», ξέρεις τι εννοούσε; Εννοούσε ότι το «νέφος είναι πολιτική επιλογή να μείνει μέχρι να γίνει η απαραίτητη μετακίνηση πληθυσμού από το κέντρο στα προάστια, όπου τα μεγάλα κατασκευαστικά και ιδιοκτησιακά συμφέροντα είχαν δημιουργήσει τις περιοχές κέρδους». Και το κίνημα της φυγής από το κέντρο ενισχύθηκε με  διαφήμιση για φθηνά στεγαστικά δάνεια,  διαφήμιση της μεζονέτας, διαφήμιση των ημιυπαίθριων, διαφήμιση  των περιοχών που εξασφάλιζαν ανάλογη  «κοινωνική θέση» (βόρεια, νότια ,ανατολικά, δυτικά προάστια). Καλλιεργήθηκε   ο «ψευτοαριστοκρατισμός» και  περιφρονήθηκε η παραγωγική εργασία, απαξιώθηκε  η  χειρονακτική, ενισχύθηκε ο παρασιτισμός και η θεσιθηρία. Η  άρχουσα τάξη συνέταξε  προγράμματα  με  τρόπους κατάκτησης κοινωνικής θέσης, δημιούργησε πρότυπα  μιμητισμού, επιβράβευσε τον παρασιτισμό και την θεσιθηρία. Οι περιοχές που εγκαταλείφθηκαν, απαξιώθηκαν από την τάξη που μετακόμισε, ήταν το «φτωχό παρελθόν», και ως απαξιωμένες διατέθηκαν σε φτωχότερα  οικονομικά στρώματα της κοινωνίας και σε οικονομικούς μετανάστες, αφού αναβαθμίστηκε το τίμημα της πώλησης ή του ενοικίου, διότι δημιουργήθηκε αύξηση της ζήτησης από συγκεκριμένα στρώματα της κοινωνίας τα οποία πάντα πληρώνουν ακριβά την γκετοποίηση τους. Και μαζί με τους κατοίκους φύγανε από το κέντρο και οι επιχειρήσεις που έπρεπε να έχουν το λεγόμενο «image» και μεταφέρθηκαν σε νέα κτίρια, όπου το Κράτος φρόντισε με την μεταφορά του Συντελεστή δόμησης, να το αποκτήσουν.

 Η μετακίνηση του πληθυσμού από το κέντρο της Αθήνας στα προάστια έγινε, το κέρδος που είχε υπολογιστεί πραγματοποιήθηκε. Τα  δελτία ειδήσεων σταμάτησαν να ασχολούνται με το «νέφος της Αθήνας» που εξαφανίστηκε δια μαγείας. Αυτή είναι η πρώτη φάση.

 Ο δεύτερος  κύκλος  ξεκινάει από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, αμέσως μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες. Τότε γίνεται με περισσότερη ένταση η υποβάθμιση των περιοχών αυτών, αρχίζει να πραγματοποιείται το απαραίτητο υπόβαθρο που θα εξασφάλιζε την πραγματοποίηση του σχεδίου «υποβάθμιση τώρα και αναβάθμιση στο μέλλον».

 Η πρώτη υποβάθμιση, όπως είδαμε έγινε με την εγκατάσταση στις περιοχές αυτές στρωμάτων της κοινωνίας, που τροφοδότησαν  την προσφορά της «μαύρης εργασίας» δηλαδή της φθηνής και ανασφάλιστης εργασίας. Τα στρώματα αυτά της κοινωνίας επιβιώνουν μέσα σε συνθήκες ανασφάλειας, φόβου, υποταγής, δεν συμμετέχουν,  δεν διεκδικούν. Οι συνθήκες επιβίωσης που επιβάλλει η «μαύρη εργασία» προκαλεί  την υποβάθμιση του περιβάλλοντος. «Στις περιοχές που θέλουν να υποβαθμίσουν για να τις αναβαθμίσουν,  μετακινούνται  σταδιακά»  όπως λέει και  ο Μanuel Castells  «όλα εκείνα τα στοιχεία και οι δραστηριότητες  που υποβαθμίζουν επί πλέον τον ήδη υποβαθμισμένο  αστικό χώρο, πόρνες, προαγωγοί, χαφιέδες, προστάτες κάθε είδους, ναρκομανείς, βαποράκια κλπ». Με τον τρόπο αυτό δημιουργείται πίεση, και οι κάτοικοι υποχρεώνονται ή να φύγουν από την περιοχή ή να μείνουν αλλά να  ζουν σε ένα περιβάλλον μεγαλύτερου  φόβου, μεγαλύτερης ανασφάλειας, πλήρους υποταγής . Υποβαθμίζονται ραγδαία όλες οι λειτουργίες της περιοχής, σχολεία, δρόμοι, πεζοδρόμια, χώροι πρασίνου, παιδικές χαρές, αποκομιδή σκουπιδιών, κλπ. Οι τιμές των ακινήτων πέφτουν, οι ιδιοκτήτες ψάχνουν τρόπους να τα ξεφορτωθούν. Και τότε εμφανίζονται οι αγοραστές που πληρώνουν λίγα, αλλά μετρητά. Οι νέοι αγοραστές υποβαθμίζουν εκ νέου τις ιδιοκτησίες τους  πάντα όμως με κέρδος από την υποβάθμιση όπως π.χ.  η ενοικίαση  των ακινήτων  στα τμήματα εκείνα των μεταναστών που υφίστανται την πιο σκληρή εκμετάλλευση, που δεν έχουν χαρτιά, που πληρώνουν ακριβό ενοίκιο όχι για κάποιο δωμάτιο κατοικίας  αλλά για το κρεβάτι στο δωμάτιο.     

Η Πολιτεία  από την μεριά της, κάνοντας το «καθήκον» της ενημερώνει τους Πολίτες για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν στις περιοχές αυτές, συστήνει να αποφεύγονται, λυπάται που περιοχές της Αθήνας με τέτοια ιστορία κατάντησαν έτσι,  αναρωτιέται «δεν υπάρχουν τρόποι να εξυγιανθούν  αυτές οι περιοχές, να μπορεί ο Αθηναίος να τις επισκέπτεται χωρίς φόβο;». Και για χρόνια δεν βρίσκει τρόπους αντιμετώπισης «της θλιβερής αυτής κατάστασης», αλλά  βρίσκει τρόπους να μην ακούγονται οι διαμαρτυρίες των κατοίκων, να συκοφαντούνται οι πρωτοβουλίες τους για την καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσής τους. Τροφοδοτούνται  και καλλιεργούνται φαινόμενα ρατσισμού, κοινωνικής αντιπαλότητας, εγκληματικής συμπεριφοράς κ.α.

 Αυτό είναι το πρόγραμμα εντατικοποίησης της υποβάθμισης, και στην Αθήνα εφαρμόστηκε με ακρίβεια.»  

Στα χρόνια αυτά η κυρίαρχη τάξη του τόπου μας πέτυχε και κάτι άλλο πολύ σημαντικό. Στο είχα πει στη συζήτηση που κάναμε τον Ιούνη του 2011 όταν ο Παπακωνσταντίνου τότε σαν Υπουργός Περιβάλλοντος είπε ότι από δω και πέρα η «αυθαίρετη δόμηση» σταματάει. Σου το θυμίζω: «Η αυθαίρετη δόμηση δεν θα σταματήσει απλώς θα αλλάξει μορφή, θα προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις» και οι σημερινοί Νόμοι πράγματι πριμοδοτούν μια νέα μορφή Αυθαίρετης δόμησης. (Είναι οι οικοδομικές άδειες με ευθύνη Μηχανικού και όχι μόνο). Σου είχα πει όμως και κάτι άλλο :
  Το τμήμα του  λαού που συμμετείχε στην «αλυσίδα παραγωγής αυθαιρέτων», δωροδόκησε και δωροδοκήθηκε, εκβίασε και εκβιάστηκε, ζήτησε και έκανε ρουσφέτια, ευνόησε και ευνοήθηκε από το μαύρο χρήμα, έγινε οπαδός του εύκολου και παράνομου πλουτισμού, απαξίωσε και απαξιώθηκε,  πείστηκε ότι  η νομιμότητα και η εντιμότητα είναι πια «λανθασμένος τρόπος ζωής» και η υπέρβαση «μαγκιά», και πάνω από όλα «κέρδιζε». Και  αφού έμαθε ότι «όλα πουλιούνται και αγοράζονται, τίποτε άλλο δεν υπάρχει» έπρεπε και η  «ψήφος του να του φέρει κέρδος», την «έβγαλε στον πλειστηριασμό», «όποιος δώσει την καλύτερη τιμή θα την πάρει». Έτσι το ποσοστό της  «πολιτικής ψήφου» μειωνόταν σταθερά, μέσα σ αυτά τα χρόνια, και αυξανόταν με σταθερούς ρυθμούς το ποσοστό της «ψήφου συναλλαγής».  Η «συναλλαγή έγινε τρόπος ζωής», «οι νέες κοινωνικές αξίες αφομοιώθηκαν», « η αναπαραγωγή του ανθρώπινου δυναμικού με τις νέες κοινωνικές αξίες έγινε ». Το «αυθαίρετο των νέων κοινωνικών αξιών» εκπλήρωσε τον σκοπό του.  Και όταν ο σκοπός εκπληρώνεται ο κύκλος κλείνει. Αυτό ήθελε να πει ο νέος Υπουργός Περιβάλλοντος αλλά το «πρόγραμμα παραπλάνησης του λαού» δεν του το επιτρέπει.»

Στα χρόνια αυτά μπαίνουν τα θεμέλια και  εκτελείται με επιτυχία μπορώ να πω, η πρώτη φάση του σχεδίου που περιλαμβάνει «μαζική φυγή των  μεσοαστικών και μικροαστικών τάξεων από τα κέντρα των πόλεων στην περιφέρεια,  επανακατοίκηση των κέντρων από  ευάλωτα, πολύ ευάλωτα, πολιτικά-κοινωνικά-οικονομικά λαϊκά  στρώματα, περαιτέρω υποβάθμιση των συγκεκριμένων  χώρων της πόλης, και πληθώρα αγοραπωλησιών σε εξευτελιστικές τιμές κτιριακών τμημάτων και καθ΄ ολοκληρία σε μεγάλα κατασκευαστικά και χρηματιστηριακά κεφάλαια.   

 Έτσι από το  2010 και μετά ξεκινάει η δεύτερη φάση.  Έχουμε μια σειρά Νόμων, όπως είναι η τακτοποίηση των αυθαιρέτων, το κλείσιμο των Πολεοδομιών της Χώρας και την δημιουργία των  ΥΔΟΜ, την έκδοση οικοδομικών αδειών χωρίς έλεγχο, τον ΝΟΚ,  υποστηρικτικούς, αγοραία, στα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης, βαριά όμως αντιλαϊκούς. Η κυρίαρχη τάξη εξαπολύει τα «παπαγαλάκια» της που μιλούν για νέο πνεύμα επίλυσης των Πολεοδομικών προβλημάτων και όχι μόνο, για νέο πνεύμα στις κατασκευές, για «εξευγενισμό», για «αναβάθμιση» για…… για……...

Το εντυπωσιακό είναι ότι η Επίσημη Αριστερή Κοινότητα Αρχιτεκτόνων έχει σβήσει από την «μνήμη» της όλη αυτή την χρονική περίοδο , τέλος της δεκαετίας του 80 με τέλος της δεκαετίας του 2000. Έχει σβήσει από τη μνήμη της την «αυθαίρετη δόμηση» εκείνης της εποχής και κατά συνέπεια και τις επιπτώσεις της όχι μόνο στον χώρο της πόλης, αλλά και τις επιπτώσεις της στον κλάδο των Αρχιτεκτόνων, στα κοινωνικά στρώματα. Η αυθαίρετη όμως δόμηση των λαϊκών στρωμάτων έχει  πια ιστορικά αποδειχθεί  είναι  ένα μέσο της βαθιά αντιδραστικής κυρίαρχης τάξης της χώρας μας, και παραχωρείται μέσω των Κυβερνήσεων, όταν και μόνο όταν τα συμφέροντα της βλέπει να κινδυνεύουν. Το έχουμε συζητήσει δύο φορές. Η πρώτη και η δεύτερη.

Και η Επίσημη Αρχιτεκτονική κοινότητα που εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης έχει βασικούς λόγους να το αγνοεί. Η Επίσημη, όμως Αριστερή Αρχιτεκτονική Κοινότητα δεν μπορεί να το αγνοεί!!  Όπως δεν μπορεί να αγνοεί και τους Νόμους τακτοποίησης αυθαιρέτων, και την ταυτότητα κτιρίου που περιέλαβε όλα τα κτίρια από το 1955 και μετά. Ξέρεις πόσες ιδιοκτησίες της 20ετίας 1955-1975 είναι μπλοκαρισμένες σήμερα λόγω παραβάσεων άνευ ουσίας; Όπως δεν μπορεί να αγνοεί την σημερινή επιδοτούμενη αυθαίρετη δόμηση με τον μη έλεγχο των οικοδομικών αδειών. Δεν μπορεί ένα κτίριο να ελέγχεται  αποπερατωμένο και να βεβαιώνεται ότι «έχει ανεγερθεί σύμφωνα με την οικοδομική άδεια» και η «οικοδομική άδεια» να μη έχει ελεγχθεί. Όπως δεν μπορεί οι δηλώσεις αυθαιρέτων και ταυτότητας κτιρίου να μην ελέγχονται όλες για την νομιμότητά τους. Κρύβονται σκοποί πίσω από τα παραπάνω. Και οι σκοποί που κρύβονται είναι καταστροφικοί για τα λαϊκά συμφέροντα. Το έχουμε συζητήσει εδώ: Τα «λάθη ή τις παραλείψεις» Μηχανικών στις δηλώσεις αυθαιρέτων θα τις πληρώσει και πάλι ο ιδιοκτήτης, σύμφωνα με το νέο Νομοσχέδιο. Η «Μηχανικοσαβούρα» επιβραβεύεται , οι ιδιοκτήτες «εμπαίζονται» και εδώ :Με την ευκαιρία της «Παγκόσμιας ημέρας στέγης»: Η «αρπαγή της Λαϊκής ιδιοκτησίας» με την πρακτική «αξία» - «μη αξία»  Μη ξεχνάμε ότι τις «αυθαιρεσίες» που πουλούσαν εργολάβοι, επί 20 χρόνια περίπου, τόσο κράτησε η πριμοδότηση της αυθαίρετης δόμησης ( τέλος της δεκαετίας του 80 με τέλος της δεκαετίας του 2000) τις πουλούσαν με τιμές νόμιμης δόμησης, τα  Αρχιτεκτονικά σχέδια «εφαρμογής» όπως τα είχαν ονομάσει οι εμπλεκόμενοι στην κατασκευή  Αρχιτέκτονες τα χρεώνανε με υψηλές τιμές, και τα στόλιζαν με τους απαράδεκτους ισχυρισμούς ότι ποτέ δεν θα τους επιβληθεί πρόστιμο, και αν παρ’ ελπίδα  επιβληθεί θα είναι πολύ μικρό. Ούτε οι εργολάβοι τιμωρήθηκαν ούτε οι Αρχιτέκτονες, αντίθετα θησαυρίσανε, γιατί  γεμίσανε με αυθαίρετες κατασκευές  τα προάστια. Τιμωρήθηκε ο ιδιοκτήτης που αγόρασε!!! Και τα πρόστιμα είναι υψηλά!! Ξέρεις πόσα ακίνητα της τότε εποχής πωλούνται σήμερα γιατί οι ιδιοκτήτες δεν τα βγάζουν πέρα; Ξέρεις πόσα βγαίνουν σε πλειστηριασμό; 

Βλέπω όμως και πάλι ότι στο Συνέδριο του ΣΑΔΑΣ Αττικής 10-12 Οκτώβρη 2025 με θέμα «Κατοικία σε Κρίση» όλα τα παραπάνω θέματα  να λείπουν !!! Και λείπουν γιατί η Επίσημη Αριστερή Κοινότητα Αρχιτεκτόνων δεν τα περιλαμβάνει. Και αυτό δεν είναι καλός οιωνός για τον Λαό !!!