Σελίδες

Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2016

Περιβάλλον : Στη συνέντευξη τύπου της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΕΝ για το σχέδιο Νόμου «Νόμος για τον Έλεγχο και την Προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος» είχαν καλέσει το «Άλλο Περιβάλλον» και σε μένα απαγορεύτηκε η είσοδος

Περιβάλλον: Πήγα στις 5 του Σεπτέμβρη να παρακολουθήσω την συνέντευξη τύπου[1] που έδωσε η ηγεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας  για το νέο «Νόμο για τον Έλεγχο και την προστασία του Δομημένου Περιβάλλοντος» που έχει αναρτηθεί για δημόσια διαβούλευση.  
Αρχιτέκτονας: Γιατί σε καλέσανε;  
Περιβάλλον: Όχι
Αρχιτέκτονας: Τότε γιατί πήγες;
Περιβάλλον: Ήθελα να ακούσω τι θα πουν.
Αρχιτέκτονας: Και τι άκουσες;
 Περιβάλλον: Ο συντονιστής είπε στην παρουσίαση ότι: «Ένας Νόμος για τον έλεγχο και την προστασία του περιβάλλοντος, ήταν για πολλά χρόνια το ζητούμενο και για πρώτη φορά το Υπουργείο φέρνει ένα νέο πλαίσιο ολιστικής αντιμετώπισης του φαινομένου της αυθαίρετης δόμησης»
 Αρχιτέκτονας: Αυτό το ακούω χρόνια τώρα. Η μόνη διαφορά είναι η χρήση της λέξης «ολιστικής» αυτή τη φορά. Από το 2010 μέχρι σήμερα έχουμε τρεις Νόμους που αντιμετωπίζουν το «φαινόμενο». Τώρα με τον τέταρτο Νόμο που προστέθηκε η λέξη «ολιστικής»  θα λυθούν όλα.  
Περιβάλλον: Έχω κάποιες ερωτήσεις να σου κάνω.
Αρχιτέκτονας: Γιατί δεν τις έκανες εκεί, να σου  απαντήσουν, και έρχεσαι σε μένα.
Περιβάλλον:  Θα σου πω στο τέλος. Γιατί μιλούν για «φαινόμενο αυθαίρετης δόμησης»;
Αρχιτέκτονας: Είναι απλό,  με τον τρόπο αυτό κρύβουν το ταξικό περιεχόμενο του «φαινομένου». Γιατί η «αυθαίρετη δόμηση» των κατώτερων οικονομικά τάξεων πραγματοποιείται πάντα  και μόνον όταν η κυρίαρχη τάξη εξυπηρετεί τα συμφέροντά της (πολιτικά –οικονομικά – κοινωνικά) με την δόμηση αυτή, ενώ η «αυθαίρετη δόμηση» της κυρίαρχης τάξης είναι συνεχής  «αυθαίρετα νομιμοποιείται» από την εκάστοτε Πολιτική ηγεσία που εξυπηρετεί τα συμφέροντά της, η οποία σαν καλός «Νονός» αναβαπτίζει την «αυθαιρεσία» στολίζοντάς την με φανταχτερά  ονόματα, όπως σήμερα είναι η «δόμηση στρατηγικής επένδυσης» , βλέπε Mall στο Μαρούσι, βλέπε  «Ελληνικό».  Παλαιότερα είχε «βαπτιστεί» «δόμηση κατά παρέκκλιση», «δόμηση με μεταφορά συντελεστή δόμησης» κ.α. Οι πρώτοι πληρώνουν γιατί είναι «αυθαίρετοι» οι δεύτεροι απαλλάσσονται γιατί είναι «αυθαίρετα νομιμοποιημένοι».
Περιβάλλον: Ο κ. Σκουρλέτης είπε : Να προσεγγίσουμε το θέμα της αυθαίρετης δόμησης με τρία ερωτήματα: Ποιος αυθαιρέτησε; Που αυθαιρέτησε; Πως αυθαιρέτησε;» Τι σημαίνει αυτό;
Αρχιτέκτονας: Σημαίνει ότι θέλουμε να ξέρουμε ποιος ανήκει στην πρώτη κατηγορία να του στείλουμε τον λογαριασμό.
Περιβάλλον: Θυμάμαι ότι όταν ο κ. Ππακωνσταντίνου είπε το 2011 ότι από δω και πέρα θα σταματήσει η αυθαίρετη δόμηση, μου είχες πει τότε ότι:. «Η αυθαίρετη δόμηση δεν θα σταματήσει απλώς θα αλλάξει μορφή, θα προσαρμοστεί στις νέες απαιτήσεις»[2]
Αρχιτέκτονας:   Ο κύκλος της «αυθαίρετης δόμησης των κατώτερων οικονομικά τάξεων» όπως την γνωρίσαμε μέχρι τώρα στη χώρα μας έκλεισε, και έκλεισε γιατί δεν εξυπηρετεί πια τα συμφέροντα (πολιτικά- οικονομικά – κοινωνικά) της κυρίαρχης οικονομικής τάξης ντόπιας και ξένης. Η ντόπια και ξένη κυρίαρχη οικονομικά τάξη απαιτεί τώρα να αποκτήσει τον πλήρη  έλεγχο του δομημένου και αδόμητου χώρου της χώρας, και για να πραγματοποιηθεί αυτό πρέπει η ακίνητη περιουσία του λαού να περάσει στην ιδιοκτησία της.  Για να γίνει όμως αυτό έπρεπε να ικανοποιηθούν  τρείς  απαιτήσεις.
Η πρώτη  «απαίτηση» ήταν ο νέος «ΝΟΚ» (Νέος οικοδομικός κανονισμός Νόμος 4067/2012)  άρθρα 10 και 11 ειδικά).  Η έκδοση οικοδομικών αδειών με ευθύνη ιδιώτη Μηχανικού, οι ιδιώτες ελεγκτές δόμησης, και η μετονομασία των Υπηρεσιών Πολεοδομίας σε Υπηρεσίες Δόμησης, με περιορισμένα καθήκοντα.  Και  ικανοποιήθηκε πλήρως από τον κ. Παπακωνσταντίνου και τον κ. Σηφουνάκη .
Η δεύτερη απαίτηση ήταν να απαγκιστρωθούν τα έργα των «επενδυτών» από τον συνήθη τρόπο «αδειοδότησης»,  και να ενταχθούν σε έργα «στρατηγικής επένδυσης», και για να έχει ο εκάστοτε Υπουργός Περιβάλλοντος ένα «ατού» στα χέρια του στολίστηκε η «επένδυση» με την «Μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων»  η οποία βέβαια επί της ουσίας είναι  «Μελέτη περιβαλλοντικών εκπτώσεων με επιπτώσεις στον λαό» αλλά χάριν  «συντομίας και κομψότητας» αφαιρέθηκαν  οι «περιττές λέξεις» . Και οι Υπουργοί Περιβάλλοντος ικανοποιήθηκαν από την «επινόηση» αυτή και την επικαλούνται σε κάθε περίπτωση βλέπε Σκουριές στη Χαλκιδική, Ελληνικό, Γήπεδο της ΑΕΚ, κλπ.  
Η τρίτη απαίτηση ήταν να δρομολογηθούν όλα εκείνα τα απαραίτητα «μέτρα», πέρα από την άμεση φορολογία (βλέπε ΕΝΦΙΑ),που θα συμβάλλουν στην περαιτέρω επιβάρυνση των ακινήτων του λαού με τέτοιο τρόπο που θα είναι δυσβάσταχτη η διατήρησή τους. Και τα «μέτρα» αυτά είναι «η τακτοποίηση των αυθαιρέτων», η «ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίου», η «βεβαίωση νομιμότητας» το «πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης». Το ξέρουν ότι αυτά θέλουν χρόνο, γι αυτό και  συνεχίζουν να φροντίζουν την εξαθλίωση του λαού.
Η «αυθαίρετη δόμηση» λοιπόν αλλάζει μορφή. Από δω και πέρα θα έχουμε μόνο την «αυθαίρετα νομιμοποιημένη δόμηση» της κυρίαρχης τάξης σε βάρος του λαού. Γιατί τι άλλο από «αυθαίρετα νομιμοποιημένη δόμηση» είναι το Ελληνικό. Τι άλλο από «αυθαίρετα νομιμοποιημένη δόμηση» είναι το γήπεδο της ΑΕΚ. Τι άλλο από «αυθαίρετα νομιμοποιημένη δόμηση» είναι το Mall  στο Μαρούσι. Τι άλλο από «αυθαίρετα νομιμοποιημένη δόμηση» είναι το άρθρο 10 και 11 του ΝΟΚ.
Η «αγωνία» όλων των Υπουργών Περιβάλλοντος από το 2010 και μετά  ήταν πως να εξυπηρετήσει τις τρείς απαιτήσεις της ντόπιας και ξένης κυρίαρχης οικονομικής τάξης. Οι δύο πρώτες εξυπηρετήθηκαν και συνεχίζουν να εξυπηρετούνται με περισσή πιστότητα από τις Κυβερνήσεις. Η τρίτη χρονοτριβεί και το Υπουργείο δεν θα είναι «εντάξει στις δεσμεύσεις του», γι αυτό και εκφράζει την αγωνία του. Το σχέδιο Νόμου αυτή την αγωνία εκφράζει.
Περιβάλλον: Γι αυτό κάνει και εκπτώσεις;
Αρχιτέκτονας: Τι εκπτώσεις τις κάνει γιατί από το 2010 πέρασαν και 6 χρόνια και ο λαός πια είναι οικονομικά στο πάτο. Ότι  ακίνητο έχει θέλει να το πάρει. Αν δεν έχει ας το δώσει στο Δημόσιο να το χαρίσει  στα  «funds».
Περιβάλλον: Ναι αλλά υπάρχει και ένα τμήμα του λαού που πλήρωσε πολύ περισσότερα με τους δύο προηγούμενους Νόμους τον 3843/2010 και τον  4178/2013 εννοώ.  Αυτοί δεν αδικούνται σήμερα; Δεν προκύπτει θέμα ισονομίας των πολιτών;
Αρχιτέκτονας: Προκύπτει αλλά αυτό είναι δευτερεύουσας σημασίας για το Υπουργείο. Το θέμα είναι τώρα τι θα πάρουμε. Και θέλει να δείξει και το «αριστερό» του πρόσωπο, γι αυτό και τις διαφημίζει. Τα ακίνητα έχουν χάσει πάνω από το 60% της αξίας τους. Ο λαός είναι στην εξαθλίωση, δεν υπάρχει λοιπόν καλύτερη ευκαιρία τώρα, να «πιέσουν την κατάσταση».
Περιβάλλον:  Η ηγεσία του Υπουργείου μίλησε επίσης με περισσή υπερηφάνεια για μια Νέα Υπηρεσία το «Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος» που σκοπό έχει την καταγραφή,  τον έλεγχο, τη λήψη μέτρων για την προστασία του δομημένου περιβάλλοντος και τη διασφάλιση της ποιότητας αυτού». Μάλιστα ο κ. Τσιρώνης μας είπε ότι «Το Παρατηρητήριο όπως το έχουμε σχεδιάσει δεν μπορεί να διαφθαρεί. Το λέω ειλικρινά, γιατί ζούμε σε μια χώρα που όλοι παραδεχόμαστε ότι η διαπλοκή και η διαφθορά και το πελατειακό κράτος ήταν μια  πραγματικότητα. Ας μη κρυβόμαστε σε αυτό.  Από τώρα και έπειτα όταν υπάρχει μια καταγγελία και οι ελεγκτές δόμησης, που  είναι ιδιώτες κληρωτοί ελεγκτές (δύο λέει το σχέδιο Νόμου) , θα πάνε να κάνουν  την αυτοψία, θα είναι πάρα πολύ δύσκολο να ξέρει κάποιος ποιος θα επιλεχθεί, αφού θα είναι με ηλεκτρονική κλήρωση, και τα στοιχεία της αυτοψίας θα πηγαίνουν στο Παρατηρητήριο όπου θα αναρτώνται. Που σημαίνει ότι ο υπάλληλος πλέον, δεν θα μπορεί να ξεχάσει τον φάκελο πίσω από κάποιο φοριαμό. Και ο νοών νοείτω»…….. «Άρα το Παρατηρητήριο είναι μια μεγάλη τομή».
Αρχιτέκτονας: Αυτό είναι ένα νέο «φανταχτερό ψεύτικο στολίδι» που έπρεπε να στολίσει τον Νόμο.  Το  παράδειγμα που φέρνει ο κ.Τσιρώνης  για να δείξει τη μεγάλη «τομή» που τόσο υπερήφανος είναι γι αυτή,  είναι ότι το «Πρωτόκολλο Αυθαιρέτων κατασκευών» γίνεται «Ηλεκτρονικό» ότι δεν έρχονται πια Υπάλληλοι της αρμόδιας Πολεοδομίας να κάνουν την αυτοψία, έρχονται «ιδιώτες κληρωτοί ελεγκτές», το ποιος θα τους πληρώνει δεν το ξέρουμε, το πόσο καταρτισμένοι θα είναι δεν το ξέρουμε, το πόσο έντιμοι θα είναι δεν το ξέρουμε, αλλά επειδή το  «πρωτόκολλο» θα είναι «ηλεκτρονικό» και δεν θα υπάρχουν «φοριαμοί» να ξεχνιούνται οι «φάκελοι»,  θα είναι όλα «ωραία και καλά».
Ο κ. Τσιρώνης καλά θα κάνει να μην επικαλείται, όταν κάνει Επίσημη παρουσίαση σχεδίου Νόμου, τα κουτσομπολιά των διαδρόμων και των τηλεπαραθύρων, γιατί όπως φαίνεται γνωρίζει τα πράγματα μόνο από αυτά. Και ο νοών νοείτο.
Μα λέει όμως ο κ. Τσιρώνης και κάτι άλλο. «Αν δεν φτάσουμε στο σημείο να γνωρίζουμε σε ηλεκτρονική μορφή με τις νέες μεθόδους, τι είναι δομημένο σήμερα, νόμιμο και παράνομο, δεν νομίζω ότι μπορούμε να συζητάμε για την αυθαιρεσία». Απ’ ότι φαίνεται οι «φοριαμοί» έφυγαν από τις Πολεοδομίες και μεταφέρθηκαν  στο Υπουργείο Περιβάλλοντος.  Ο κ. Τσιρώνης ξεχνά ότι με τον Νόμο 3843/2010 οι «Δηλώσεις για τους ημιυπαίθριους» όπως επικράτησε να λέγονται, είναι όλες σε ηλεκτρονικό αρχείο (αναφέρομαι στο ειδικό φύλλο καταχώρησης) όπου  αναγράφεται το έλλειμμα γης  που προκύπτει για κάθε ιδιοκτησία  από την αυθαιρεσία. Το έλλειμμα γης προέκυπτε από την διαίρεση  εμβαδόν  παράβασης/Συντ. δόμησης. Τα στοιχεία αυτά με «ένα κλικ», όπως έλεγε και η Διαμαντοπούλου, μας δίνουν για κάθε Δήμο το «έλλειμμα γης»,  που προκύπτει  από την αυθαίρετη δόμηση που πραγματοποιήθηκε  και δηλώθηκε με τον Ν3843/2010. Και αν βέβαια τον ενδιέφερε, θα μπορούσε με μια περαιτέρω επεξεργασία των στοιχείων να έχει αποτελέσματα ποιο αναλυτικά. Επίσης  η Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης που έγινε τα χρόνια της μεγάλης «νομιμοποιημένης αυθαιρεσίας» υπάρχει σε ειδικό Πρωτόκολλο στις Πολεοδομίες της χώρας. Δεν είναι βέβαια σε ηλεκτρονικό αρχείο, αλλά δεν είναι σε «φοριαμούς». Γιατί δεν μας δίνουν τα στοιχεία αυτά, να πάρουμε μια γεύση της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος σήμερα. Γιατί να την μετρήσουν στο τέλος, αφού λήξει και η προθεσμία για τις δηλώσεις των αυθαιρέτων.
Ο κ. Τσιρώνης όμως, όπως και η υπόλοιπη ηγεσία του Υπουργείου, ξέρουν ότι τα στοιχεία αυτά, δεν τους διευκολύνουν,  ούτε στην δημιουργία των «Ζωνών Υποδοχής Δόμησης» ούτε στην «Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης» που θέλουν να πραγματοποιήσουν για να «νομιμοποιήσουν» τις μεγάλες παραβάσεις[3] και να διευκολύνουν με τον τρόπο αυτό τα συμφέροντα που εξυπηρετούν.  Ξέρουν επίσης ότι αν δώσουν στη δημοσιότητα τα στοιχεία αυτά τώρα, οι «Περιβαλλοντικές μελέτες» για τα έργα που τόσο «κόπτονται» σήμερα όπως είναι το «Ελληνικό», το Γήπεδο της ΑΕΚ, και άλλες που έχουν στα σκαριά  είναι στον αέρα. Γι αυτό και σκόπιμα τα αποκρύπτουν.
Και δυό λόγια για την «περιβόητη» «ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίων». Το Υπουργείο καλά θα κάνει να μην δημιουργεί  «Παρατηρητήρια» και να προχωρήσει αν τόσο κόπτεται, στην ηλεκτρονική καταχώρηση όλων των οικοδομικών αδειών της χώρας, που υπάρχουν στα αρχεία των Πολεοδομιών, ξέχασα των Υπηρεσιών Δόμησης σήμερα, φακέλων και στελεχών. Να αντιμετωπίσει το θέμα των φακέλων που έχουν καταστραφεί, ελέγχοντας τα κτίρια στο σύνολό τους με αυτοψία. Ο έλεγχος να γίνει από υπαλλήλους των Υπηρεσιών Δόμησης και όχι από ιδιώτες, και να χορηγείται βεβαίωση ελέγχου και νομιμότητας. Και ας σταματήσει επιτέλους αυτή η κοροϊδία.
Τα ακίνητα σήμερα έχουν χάσει πάνω από το 60% της αξίας τους. Ο λαός προσπαθεί με κάθε 
τρόπο να κρατήσει την περιουσία του με νύχια και με δόντια. Η θέρμανση στα σπίτια είναι σήμερα πολυτέλεια. Η συντήρηση των ακινήτων για την καλή λειτουργία τους είναι όνειρο άπιαστο. Τα κόκκινα δάνεια έχουν πολλαπλασιαστεί.
Και το Υπουργείο φέρνει έναν Νέο Νόμο, και τον στηρίζει με φράσεις του τύπου «Βλέποντας κανείς τη διάρθρωση αυτού  του νομοσχεδίου, νομίζω ότι μπορεί κανείς να αντιληφθεί τη διαφορετική αντίληψη την  οποία θέλουμε να θέσουμε υπόψη της ελληνικής κοινωνίας, του τεχνικού κόσμου, των περιβαλλοντικών οργανώσεων, των ενεργών πολιτών, καθώς στο τρίπτυχο γύρω από το οποίο αναπτύσσονται τα ζητήματα που αφορούν τη δόμηση και το δομημένο περιβάλλον, έρχονται να συνομιλήσουν ταυτόχρονα».
Το Υπουργείο να δώσει τα στοιχεία της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από τον Ν3843/2010 ανά Δήμο της Χώρας, σε πρώτη φάση το έλλειμμα γης, και σε δεύτερη φάση τις άλλες επιβαρύνσεις. Να δώσει τα στοιχεία της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος από τη μεταφορά συντελεστή δόμησης που πραγματοποιήθηκε τα προηγούμενα χρόνια. Να δώσει τα στοιχεία της επιβάρυνσης από τις μέχρι  τώρα «δηλώσεις σε υπαγωγή» του ν4178/2013 που έχουν κατατεθεί στο  ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ.  Να αναστείλει άμεσα την ισχύ  των άρθρων 10 και 11 του ΝΟΚ (Νόμος 4067/12). Να αναστείλει άμεσα όλες τις «Περιβαλλοντικές μελέτες» που έχουν κατατεθεί μέχρι  σήμερα.  
Και να καταθέσει έναν νόμο που θα προστατεύει την περιουσία του λαού, και όχι ένα νόμο που χαρίζει την περιουσία του λαού στα «funds» ντόπια και ξένα.
Για πες μου τώρα γιατί δεν έκανες τις ερωτήσεις εκεί και ήρθες σε μένα;
Περιβάλλον: Γιατί είχαν καλέσει το «άλλο Περιβάλλον», και σε μένα απαγορεύτηκε η είσοδος. 




[1]http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=785&sni[524]=4418&language=el-GR
[2]http://angelmois.blogspot.gr/2011/06/blog-post_2147.html
[3] Βλέπε άρθρο 35 του Σχεδίου Νόμου http://www.opengov.gr/minenv/?p=7724

Τετάρτη 9 Μαρτίου 2016

Το «Reporting from the front» του Aravena, και το «Επινοώντας στο εργοτάξιο της κρίσης» του ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ καλούν τους Αρχιτέκτονες να στηρίξουν με «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΗΝ ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ»

 Ανακοινώθηκε πριν από λίγο  καιρό το θέμα της Biennale της Αρχιτεκτονικής στη Βενετία «Reporting from the front- Ανταπόκριση από το μέτωπο» από τον  Χιλιανό Αρχιτέκτονα Alejandro Aravena,  ο οποίος παρουσιάζοντας το θέμα, σαν καλλιτεχνικός διευθυντής της έκθεσης, έκανε και μια «εμπνευσμένη δήλωση», όπως είπαν πολλοί, προκειμένου να ερμηνεύσει την επιλογή του.
Ας δούμε λοιπόν τι μας λέει[1]:
 «Υπάρχουν πολλές μάχες που πρέπει να κερδηθούν και πολλά μέτωπα  χρειάζεται  να εξαπλωθούν, για να καλυτερέψει η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος, και κατά συνέπεια η ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι στη γη αναζητούν έναν αξιοπρεπή χώρο για να ζήσουν αλλά οι συνθήκες που πρέπει να ξεπεραστούν γίνονται  ώρα με την ώρα πιο δύσκολες. Κάθε προσπάθεια να παρακαμφθούν και να ξεπεραστούν οι μορφές εμπορευματοποίησης συναντά πάντα την ισχυρή αντίσταση των υπαρκτών δυνάμεων της αδράνειας, και κάθε προσπάθεια που γίνεται για να αντιμετωπιστούν τα σοβαρά προβλήματα, έρχεται  αντιμέτωπη και πρέπει να υπερβεί  την αυξανόμενη πολυπλοκότητα του κόσμου. Αλλά σε αντίθεση με τους πολέμους όπου κανείς δεν κερδίζει και πάνω από τους οποίους αιωρείται μια διάχυτη αίσθηση της ήττας, στο μέτωπο του δομημένου περιβάλλοντος, φυσάει ένας αέρας ζωτικότητας γιατί  Αρχιτεκτονική είναι να κοιτάς την πραγματικότητα σαν βάση (κλειδί)  για την πρότασή σου.
    «Reporting from  the front» προτείνει να αποδείξει σε ένα πλατύ κοινό τι σημαίνει καλυτέρεψη της ποιότητας της ζωής δουλεύοντας στα όρια, σε δύσκολες συνθήκες, αντιμετωπίζοντας πιεστικές προκλήσεις Ή τι χρειάζεται για να είσαι στην πρώτη γραμμή αναζητώντας να καταχτήσεις νέα πεδία.
Θέλουμε να μάθουμε από εκείνες τις Αρχιτεκτονικές που παρά την έλλειψη μέσων, εξυψώνουν αυτό που είναι διαθέσιμο αντί να διαμαρτύρονται γι αυτό που λείπει. Θέλουμε να καταλάβουμε ποια είναι εκείνα τα εργαλεία σχεδιασμού που χρειάζονται για να ανατραπούν οι δυνάμεις εκείνες που προωθούν το ατομικό συμφέρον πάνω από το συλλογικό όφελος, υποβαθμίζοντας το ΕΜΕΙΣ σε ένα πολύ απλό  ΕΓΩ θα θέλαμε να ενημερωθούμε για περιπτώσεις αντίστασης στην ελαχιστοποίηση και στην υπεραπλούστευση, που δεν  αποποιούνται την  αποστολή της Αρχιτεκτονικής να διεισδύει στο μυστήριο της ανθρώπινης ύπαρξης. Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να γίνει κατανοητό με ποιο τρόπο η  Αρχιτεκτονική μπορεί να εισαγάγει μια ευρύτερη έννοια του κέρδους: τον σχεδιασμό (progettazione) σαν προστιθέμενη αξία και όχι σαν προστιθέμενο κόστος ή την Αρχιτεκτονική σαν την παράκαμψη που οδηγεί πιο γρήγορα  στην ισότητα.
Θα παρουσιάσουμε περιπτώσεις και πρακτικές στις οποίες η δημιουργικότητα χρησιμοποιήθηκε για να καταχτήσει έστω και μια μικρή νίκη, γιατί όταν το πρόβλημα είναι μεγάλο, το να προχωρήσεις έστω και ένα χιλιοστό γίνεται σημαντικό. Γίνεται λοιπόν αναγκαίο  να προσαρμόσουμε την σημασία της λέξης  «επιτυχία» που έχουμε στην αντίληψή μας, γιατί οι κατακτήσεις στο μέτωπο είναι σχετικές και όχι απόλυτες.
Ξέρουμε πολύ καλά ότι η μάχη για ένα καλύτερα δομημένο περιβάλλον είναι μια προσπάθεια συλλογική και χρειάζεται την δύναμη και την γνώση όλων μας. Για το λόγο αυτό θέλουμε αυτή η Βiennale να είναι περιεκτικότατη, να ακούσει ιστορίες, σκέψεις και εμπειρίες προερχόμενες από διαφορετικές αντιλήψεις.
Γι αυτό η 15 Διεθνής Έκθεση Αρχιτεκτονικής θα επικεντρωθεί και θα διδαχθεί από εκείνες τις Αρχιτεκτονικές που εξισορροπώντας την ευφυΐα  με την διορατικότητα, είναι σε θέση να ξεφύγουν από το status quo. Θέλουμε να παρουσιάσουμε παραδείγματα όπου παρά τις δυσκολίες ( ή χάρη σε αυτές) αντί να εκφραστούν (οι Αρχιτεκτονικές εννοεί) με υποταγή και πικρία , προτείνουν και πραγματοποιούν κάτι. Θέλουμε να αποδείξουμε ότι στην πολύχρονη και συνεχή αντιπαράθεση για την ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος, δεν υπάρχει μόνο η ανάγκη αλλά και ο χώρος για δράση».
Το κείμενο αυτό απευθύνεται σε Αρχιτέκτονες  και αναφέρεται σε ένα θέμα που εννοείται ότι απασχολεί την Αρχιτεκτονική κοινότητα, η οποία θα μπορέσει να εκθέσει τις απόψεις της στην Biennale της Αρχιτεκτονικής στην Βενετία. Η αλήθεια όμως είναι ότι μέσω της Biennale  προωθούνται εξυπηρετούνται στηρίζονται και προπαγανδίζονται  από την Αστική Αρχιτεκτονική κοινότητα, οι στόχοι της κυρίαρχης τάξης, και αυτό δεν συμβαίνει τώρα, αλλά εδώ και αρκετά χρόνια, για να μην πω πάντα.  
Διαβάζοντας κανείς το κείμενο της δήλωσης του Αρχιτέκτονα  Aravena καταλαβαίνει  αμέσως  ποιος είναι ο στόχος της Έκθεσης. Στόχος είναι όσο το δυνατόν περισσότεροι Αρχιτέκτονες να στηρίξουν με «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΣΥΝΔΡΟΜΗ ΤΗΝ ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ». Αυτός είναι ο πραγματικός στόχος και η δήλωση του Αρχιτέκτονα Aravena περιλαμβάνει όλα εκείνα τα στοιχεία της αστικής Αρχιτεκτονικής για την στήριξη του στόχου αυτού. Ας δούμε το γιατί:
1. Η Αρχιτεκτονική έχει ιδεολογικό περιεχόμενο και ταξικό προσανατολισμό. Και είναι το ιδεολογικό της περιεχόμενο και ο ταξικός προσανατολισμός της ο λόγος για τον οποίο υπάρχει μεταξύ Αρχιτεκτόνων διαφορετική προσέγγιση στα θέματα της ποιότητας του δομημένου περιβάλλοντος. Οι «μάχες» λοιπόν και τα «μέτωπα» έχουν ταξικό προσδιορισμό, και υπάρχουν Αρχιτέκτονες που στηρίζουν και εξυπηρετούν τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης, και Αρχιτέκτονες που στηρίζουν και εξυπηρετούν τα συμφέροντα του λαού. Ο ταξικός χαρακτήρας της Αρχιτεκτονικής και κατά συνέπεια των Αρχιτεκτόνων δεν είναι κάτι καινούργιο, γεννήθηκε με την γέννηση της καπιταλιστικής πόλης και η αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο παρατάξεις κρατάει από τότε. Βασικό χαρακτηριστικό των Αρχιτεκτόνων που εξυπηρετούν και στηρίζουν την κυρίαρχη τάξη είναι  ότι η Αρχιτεκτονική  είναι «αταξική».
Στην «αταξική» Αρχιτεκτονική πιστεύει και ο Αρχιτέκτονας Aravena γι αυτό και  μας μιλάει για «μάχες» και «μέτωπα» όπου από την μια πλευρά είναι «άνθρωποι», γενικά και απροσδιόριστα, που αναζητούν ένα «αξιοπρεπές περιβάλλον για να ζήσουν» και από την άλλη πλευρά είναι «δυνάμεις αδρανείς», αόρατες με υπερφυσικές όμως δυνατότητες, αφού παρά την «αδράνειά» τους αντιστέκονται  και δεν αφήνουν τους «ανθρώπους» να κατακτήσουν μια καλύτερη ποιότητα δομημένου περιβάλλοντος.
2. Αν ρίξουμε μια ματιά γύρω μας θα διαπιστώσουμε ότι σήμερα όλο και μεγαλύτερα τμήματα των λαών φτωχοποιούνται και αντιμετωπίζουν σοβαρότατα προβλήματα επιβίωσης. Τα προβλήματα επιβίωσης που αντιμετωπίζουν δεν τους επιτρέπουν να αναζητήσουν νέο καλύτερο περιβάλλον διαβίωσης, δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να το κάνουν, αλλά προσπαθούν με όλες τους τις δυνάμεις να κρατήσουν τον χώρο που έχουν, για να μην γίνουν άστεγοι. Από την άλλη μεριά βλέπουμε ότι οι κυρίαρχες οικονομικές τάξεις έχουν βάλει ως στόχο σήμερα την υφαρπαγή της κατοικίας των λαών, με κάθε τρόπο, κόκκινα δάνεια, φόροι, κ.α. Τη δημόσια περιουσία την ξεπουλούν οι Κυβερνήσεις. Στόχος της κυρίαρχης τάξης είναι να περάσει στα χέρια της η ιδιοκτησία της κατοικίας των λαών, γιατί με τον τρόπο αυτό μετατρέπει την «μόνιμη διαμονή» των λαών σε «προσωρινή διαμονή» και την βοηθά να προχωρήσει στη ΓΚΕΤΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΛΑΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ και κατ’ επέκταση στη χώρα.
Αυτή τη ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ έχει αναλάβει ο Αρχιτέκτονας Aravena να ωραιοποιήσει αποκρύπτοντας την αλήθεια, για το λόγο αυτό μας μιλάει για μια πραγματική κατάσταση που δεν έχει καμιά σχέση με την πραγματικότητα. Η «αναζήτηση ενός αξιοπρεπούς χώρου διαβίωσης» είναι η «τεχνητή αναζήτηση» που θέλει να δημιουργήσει η κυρίαρχη τάξη, για να πετύχει τον  στόχο της. Ας μην ξεχνάμε αυτό που ιστορικά είναι αποδεδειγμένο ότι όποτε η κυρίαρχη τάξη θέλει να επέμβει  στην πόλη, προκειμένου να εξυπηρετήσει δικά της συμφέροντα, πάντα τα συνδέει με «δήθεν» απαιτήσεις του λαού.
3. Απόδειξη ότι ο Αρχιτέκτονας  Aravena αναλαμβάνει να ωραιοποιήσει την «ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ» είναι αυτό που μας λέει  παρακάτω και μάλιστα κάποιοι τον θαύμασαν για αυτή την επινόηση : «Θέλουμε να μάθουμε από εκείνες τις Αρχιτεκτονικές που παρά την έλλειψη μέσων, εξυψώνουν αυτό που είναι διαθέσιμο αντί να διαμαρτύρονται γι αυτό που λείπει». Γιατί «διαθέσιμο» σήμερα είναι όλα εκείνα που στηρίζουν τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης και αυτό που «λείπει» είναι όλα εκείνα που στερούνται οι λαοί. Και αυτό γιατί  η ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος έχει «ταξικές προδιαγραφές» τις οποίες καθορίζει και διαχειρίζεται στην καπιταλιστική πόλη η κυρίαρχη οικονομικά τάξη, μέσω της πολιτικής ηγεσίας. Τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά  του δομημένου περιβάλλοντος της πόλης που επιβάλλει η πολιτική ηγεσία με τους νόμους  ( όροι δόμησης, χρήσεις γης, αναλογία κοινοχρήστων χώρων, αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο κλπ)  εκφράζουν  τον ταξικό προσανατολισμό  και της κυρίαρχης τάξης και της πολιτικής ηγεσίας. Και είναι αυτά τα ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά  τα οποία  σε στενή  σχέση με τις διάφορες μορφές εμπορευματοποίησης που ρυθμίζει η κυρίαρχη τάξη στηρίζοντας τα οικονομικά της συμφέροντα  καθορίζουν και την κατανομή των τάξεων στην πόλη, και την ποιότητα του δομημένου περιβάλλοντος στις κατώτερες τάξεις.
 Και ο Αρχιτέκτονας Aravena μας λέει να μην διαμαρτυρηθούμε γι αυτά που «λείπουν» από τον λαό.
4. Όλα τα υπόλοιπα που λέει ο Αρχιτέκτονας Aravena δεν είναι τίποτε άλλο παρά η απαραίτητη «σάλτσα» προκειμένου να χρυσώσει το χάπι της «ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗΣ». Ας δούμε μερικά:
 «Θέλουμε να καταλάβουμε ποια είναι εκείνα τα εργαλεία σχεδιασμού που χρειάζονται για να ανατραπούν οι δυνάμεις εκείνες που προωθούν το ατομικό συμφέρον πάνω από το συλλογικό όφελος, υποβαθμίζοντας το ΕΜΕΙΣ σε ένα πολύ απλό  ΕΓΩ». Τα εργαλεία σχεδιασμού υπάρχουν, είναι εκείνα που στηρίζουν τα συμφέροντα του λαού, και ανατρέπουν τα σχέδια της κυρίαρχης τάξης.
 «Αυτό που μας ενδιαφέρει είναι να γίνει κατανοητό με ποιο τρόπο η  Αρχιτεκτονική μπορεί να εισαγάγει μια ευρύτερη έννοια του κέρδους: τον σχεδιασμό (progettazione) σαν προστιθέμενη αξία και όχι σαν προστιθέμενο κόστος ή την Αρχιτεκτονική σαν την παράκαμψη που οδηγεί πιο γρήγορα  στην ισότητα». Η Αρχιτεκτονική ανάλογα με τον ταξικό προσανατολισμό της καθορίζει και τι είναι «προστιθέμενη αξία» ή τι είναι «προστιθέμενο κόστος». Όταν στηρίζει τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης τότε «προστιθέμενη αξία» είναι κάθε τι που ευνοεί την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της στην χρήση της πόλης, ενώ «προστιθέμενο κόστος» έχει κάθε τι που διατίθεται για την αναβάθμιση ή την συντήρηση των περιοχών της πόλης που προορίζονται για τις κατώτερες τάξεις. Η Αρχιτεκτονική δεν είναι  «Θεότητα» για να οδηγήσει στην ισότητα. Ας κατέβουμε από το τραίνο του ψευτοαριστοκρατισμού.
 «Θα παρουσιάσουμε περιπτώσεις και πρακτικές στις οποίες η δημιουργικότητα χρησιμοποιήθηκε για να καταχτήσει έστω και μια μικρή νίκη, γιατί όταν το πρόβλημα είναι μεγάλο, το να προχωρήσεις έστω και ένα χιλιοστό γίνεται σημαντικό.  Γίνεται λοιπόν αναγκαίο  να προσαρμόσουμε την σημασία της λέξης  «επιτυχία» που έχουμε στην αντίληψή μας, γιατί οι κατακτήσεις στο μέτωπο είναι σχετικές και όχι απόλυτες». Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να καλλιεργήσουμε στο λαό την νέα σημασία της λέξης «επιτυχία». Δεν θα εξετάσουμε ποιος έκανε το «πρόβλημα μεγάλο», ούτε θα προσπαθήσουμε να τον σταματήσουμε, να τον ανατρέψουμε ούτε καν να το διανοηθούμε, αλλά θα αρκεστούμε στην επιτυχία του «ενός χιλιοστού». Θα έχουμε δηλαδή την «Αρχιτεκτονική του ενός χιλιοστού» για τον λαό και την «Αρχιτεκτονική των 999 χιλιοστών» για την κυρίαρχη τάξη.
Ο Αρχιτέκτονας Aravena με την «εμπνευσμένη δήλωσή» του, υπηρετώντας πιστά την κυρίαρχη τάξη,  θέλει να μας πείσει ότι δεν πρόκειται για  ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ αλλά για μια άλλη «θεώρηση της Αρχιτεκτονικής». Και αυτό γιατί θέλει με τον τρόπο αυτό να παρασύρει όσο το δυνατόν περισσότερους Αρχιτέκτονες να στηρίξουν τον στόχο αυτό, και για το λόγο αυτό απογυμνώνει την Αρχιτεκτονική από κάθε ιδεολογικό στοιχείο, την αποταξικοποιεί  και την μεταμορφώνει σε «υπερφυσική δύναμη»  που έχει το προνόμιο να «γίνει η παράκαμψη που θα οδηγήσει πιο γρήγορα στην ισότητα».
Και ερχόμαστε τώρα στον ΣΑΔΑΣ-ΠΕΑ που σαν υπεύθυνος «Επίτροπος» επέλεξε τον τίτλο του θέματος με το οποίο θα παρουσιαστεί στην Έκθεση «Επινοώντας στο εργοτάξιο της κρίσης» και λέει στην ανακοίνωσή του μεταξύ άλλων: «καλώντας ανοιχτά σε συμμετοχή όλους τους Έλληνες Αρχιτέκτονες, έρχεται να προβάλλει με έναν ουσιαστικά συλλογικό τρόπο, την ήδη διαπιστωμένη αγωνία τους, με κύριο ζητούμενο τον επαναπροσδιορισμό του αρχιτεκτονικού αντικειμένου, αλλά και την αποτίμηση της ευρύτερης πραγματικότητας, έτσι όπως διαμορφώνεται στις μέρες μας……. Το κύριο ερώτημα που τίθεται είναι το πώς η Ελλάδα, ταυτόχρονα χώρα σε κρίση αλλά και διεθνές μονοπάτι – σταυροδρόμι  πληθυσμιακών ροών, καταγράφει και επαναπροσδιορίζει την αρχιτεκτονική πράξη, σε σχέση με τις νέες κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονται στην εποχή μας. Και πιο συγκεκριμένα το πώς, ένα τέτοιο πλαίσιο, ωθεί στην ανεύρεση πιθανών νέων προτάσεων και σχεδιαστικών μεθόδων μέσα στη συνθήκη της εξαναγκαστικής λιτότητας και φτωχοποίησης, αλλά και στην προοπτική υπέρβασής τους».
Και ο Aravena βρήκε τον πρώτο θερμό θαυμαστή και υποστηρικτή. Και είναι υπερήφανη η «αριστερή»  ηγεσία του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων για την «επινόηση» του τίτλου. Φιλοδόξησε να γίνει η πρώτη «αριστερή» ηγεσία που θα πραγματοποιήσει το «όνειρο» της κυρίαρχης τάξης που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η «ΓΚΕΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ με ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ».  




[1] Το κείμενο έχει μεταφραστεί από εμένα από την Ιταλική ανακοίνωση.  http://www.archiportale.com/news/2015/09/architettura/biennale-di-architettura-2016-presentato-il-tema_47490_3.html