Ας αναρωτηθούμε: γιατί η «αυθαίρετη δόμηση των λαϊκών στρωμάτων» που πραγματοποιήθηκε από το 1955 μέχρι το 2011 είναι σήμερα «κατηγορούμενη», ενώ η «νέα λαϊκή αυθαιρεσία» που πραγματοποιείται σήμερα και έχει σαν αντικείμενο την «αυθαίρετη αλλαγή χώρου με χρήση κατοικίας σε χώρο με χρήση παροχής ξενοδοχειακών υπηρεσιών» -airbnb- είναι «ευνοούμενη»; Θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί κάηκε-«εξέπνευσε»- το Μάτι.

     

Περιβάλλον: Μεγάλη συζήτηση γίνεται σήμερα για την αυθαίρετη δόμηση, με αφορμή την πυρκαγιά στο Μάτι που έφερε τόσους νεκρούς.

Αρχιτέκτονας: Μιλάμε για την «αυθαίρετη δόμηση των λαϊκών στρωμάτων», αυτή είναι σήμερα η «κατηγορούμενη». Αυτό να μην το ξεχνάμε.  

Αν ρίξουμε μια ματιά στις χρονικές περιόδους που «πραγματοποιήθηκε αυθαίρετη δόμηση από τα  λαϊκά στρώματα» στη Χώρα μας, θα διαπιστώσουμε ότι είναι περίοδοι που η αντιδραστική κυρίαρχη τάξη του τόπου μας αισθάνεται ότι  τα πολιτικά και οικονομικά της συμφέροντα  κινδυνεύουν. Ας την δούμε.  

Στην πρώτη περίοδο, τέλος του 1950 αρχές της δεκαετίας του 1960, η εσωτερική μετανάστευση φέρνει στις μεγάλες Πόλεις, κυρίως Αθήνα και Θεσσαλονίκη, μεγάλα τμήματα αγροτικού πληθυσμού που από την γεωργία  δεν μπορούσε να ζήσει, και έρχεται στην Πόλη και γίνεται εργάτης, θυρωρός, κλητήρας, μικροπωλητής κ.α.   Στις εκλογές του 1958 η Ε.Δ.Α είναι αξιωματική αντιπολίτευση. Η αντιδραστική κυρίαρχη τάξη του τόπου μας, ανησυχεί. Εκμεταλλεύεται λοιπόν την ανάγκη για στέγη των στρωμάτων αυτών της κοινωνίας, και «παραχωρεί την αυθαίρετη δόμηση».

Στην δεύτερη περίοδο, μετά την χούντα, τα λαϊκά στρώματα ζητούν εκδημοκρατισμό της χώρας, καλύτερες συνθήκες ζωής, τα αριστερά κόμματα είναι σε άνοδο, η κυρίαρχη τάξη δεν θέλει να προχωρήσει στον αστικοδημοκρατικό μετασχηματισμό της χώρας, και πως άλλωστε να θέλει αφού είναι σφοδρά αντιδραστική. «Παραχωρεί» λοιπόν την «αυθαίρετη δόμηση της εξοχικής κατοικίας στα λαϊκά στρώματα» και καλλιεργεί  την παραπλανητική πεποίθηση ότι η «αυθαίρετη εξοχική κατοικία» αναβαθμίζει την «ποιότητα της ζωής του λαού».

Η τρίτη  περίοδος ξεκινά στην δεύτερη τετραετία του ΠΑΣΟΚ, όταν αυτό έχει πια συμβιβαστεί με την βαθειά αντιδραστική κυρίαρχη τάξη του τόπου μας, ο λαός όμως ακόμη έντονα πολιτικοποιημένος αντιδρά. Η κυρίαρχη τάξη καταλαβαίνει ότι για να συνεχίσει να κυβερνά αυτόν τον τόπο, πρέπει η ψήφος του λαού να απολιτικοποιηθεί, και ξεκινά την προπαγάνδα «απολιτικοποίησης» του λαού, καλλιεργώντας την παραπλανητική  άποψη ότι η «ψήφος συναλλαγής» έχει αξία, η «πολιτική ψήφος» είναι ξεπερασμένη. Δίνει λοιπόν την «αυθαίρετη δόμηση στα λαϊκά στρώματα» εμπλουτισμένη με τόση «συναλλαγή» όσο ποτέ άλλοτε, και πετυχαίνει τον σκοπό της.

Από την σύντομη τούτη ιστορική ανασκόπηση βλέπουμε ότι η «αυθαίρετη δόμηση των λαϊκών στρωμάτων» ήταν ένα από τα μέσα που χρησιμοποίησε η κυρίαρχη τάξη του τόπου μας, με στόχο  να αποπροσανατολίσει τμήματα των λαϊκών στρωμάτων από τα πραγματικά τους προβλήματα και να τα οδηγήσει σε εκλογικές συμπεριφορές εξυπηρετικές στα συμφέροντά της. Για το λόγο  αυτό και η «αυθαίρετη δόμηση των λαϊκών στρωμάτων» στη χώρα μας έχει διαφορετικά «πολεοδομικά χαρακτηριστικά» στις τρεις χρονικές περιόδους που πραγματοποιήθηκε. Και έχει διαφορετικά «χαρακτηριστικά» γιατί στην πρώτη περίοδο θέλει να εγκλωβίσει  τα πιο φτωχά στρώματα της κοινωνίας, να μην πολιτικοποιηθούν, και το κάνει καλλιεργώντας τον φόβο, την υποταγή, στην δεύτερη περίοδο ικανοποιεί την μικροαστική τάξη που θέλει να ανέβει κοινωνικά και οικονομικά, και αισθάνεται ότι την χάνει από το εκλογικό της σώμα, και στην τρίτη περίοδο απευθύνεται και στην μικροαστική με τους ημιυπαίθριους και στην μεσοαστική με τις μεζονέτες, τάξεις και οι δύο στήριγμά της στις οποίες καλλιεργεί μέσω της «αυθαίρετης δόμησης» τις νέες «κοινωνικές αξίες» που θέλει να επιβάλλει για να συνεχίζουν να την στηρίζουν.

Και ότι ο στόχος της ήταν η «εξασφάλιση του εκλογικού αποτελέσματος» αποδεικνύεται και από την συμπεριφορά της απέναντι σ’ αυτούς που  «αυθαιρέτησαν». Και  στις τρεις χρονικές περιόδους εφαρμόζει την ίδια τακτική.  Ανάλογα με τον σκοπό που θέλει να πετύχει άλλοτε τους  θυμίζει ότι «είναι αυθαίρετοι», και πρέπει να αισθάνονται υποχρεωμένοι που το Κράτος «κάνει τα στραβά μάτια», αλλά για να συνεχίσει να κάνει τα στραβά μάτια, πρέπει και αυτοί να φροντίσουν να μην αλλάξουν τα πράγματα, γιατί αν αλλάξουν «δεν εγγυάται τίποτε», άλλοτε, δηλώνει ότι  καταλαβαίνει τα προβλήματα  που αντιμετωπίζουν υπόσχεται νομιμοποιήσεις, υπόσχεται ένταξη στο σχέδιο, υπόσχεται έργα. Η «ψήφος» είναι άμεση και προηγείται οι «υποσχέσεις» μπαίνουν σε σχέδια «μακράς πνοής» που σημαίνει «πάρτε βαθιά εισπνοή, κρατήστε την ανάσα σας, και περιμένετε».

Το κέρδος βέβαια της κυρίαρχης τάξης δεν ήταν μόνο πολιτικό ήταν και οικονομικό, αφού στην πρώτη και δεύτερη γενιά αυθαιρέτων, η αυθαίρετη δόμηση πραγματοποιήθηκε σε εκτάσεις που η μεγαλοϊδιοκτησία προχωρούσε σε «κατάτμηση μείζονος εκτάσεως» χαράσσοντας δρόμους και τεμαχίζοντας την ιδιοκτησία της σε μικρά οικόπεδα, ανάλογα με τα συμφέροντά της, ενώ στην τρίτη γενιά χρησιμοποίησε την σύσταση καθέτου συνιδιοκτησίας με την οποία και πάλι τεμάχιζε την ιδιοκτησία της, χωρίς να χαράσσει όμως τους δρόμους, τους χάρασσε πια το Κράτος για λογαριασμό της.

Περίπου 50 χρόνια κράτησε η «προστασία» της «αυθαίρετης δόμησης των λαϊκών στρωμάτων» από την κυρίαρχη τάξη της χώρας μας. Ο Αντώνης Τρίτσης προσπάθησε να την καταργήσει και τον πολέμησε με κάθε μέσο. Ας δούμε γιατί. Είναι ενδεικτικό του τρόπου λειτουργίας της κυρίαρχης τάξης στη χώρας μας.

Ο Τρίτσης σαν Υπουργός Περιβάλλοντος το 1981 προχωρά στην μείωση των συντελεστών δόμησης σε όλη σχεδόν την Χώρα κατά 20% περίπου, νομοθετεί ότι οι νέες περιοχές που θα ενταχθούν στο σχέδιο θα έχουν συντελεστή δόμησης από 0,40 έως 0,80, νομοθετεί ότι για να συνδεθεί μια οικοδομή οριστικά με τα δίκτυα  κοινής ωφέλειας θα πρέπει να προηγηθεί αυτοψία από την αρμόδια Πολεοδομία, νομοθετεί  τους όρους νομιμοποίησης αυθαιρέτων, και ορίζει ότι δεν θα νομιμοποιηθούν αυθαίρετα που θα κατασκευαστούν μετά την ημερομηνία που ορίζει ο Ν1337/1983 -31/12/1982 αν θυμάμαι καλά- νομοθετεί τους όρους ένταξης των περιοχών  στο σχέδιο, και οργανώνει και «γενικές συνελεύσεις» στις περιοχές αυτές για να εξηγήσει τον Νόμο.

Τα μεγαλοκατασκευαστικά και μεγαλοϊδιοκτησιακά συμφέροντα του τόπου ξεσηκώνονται. Τα μεγαλοκατασκευαστικά δηλώνουν ότι η μείωση συντελεστή θα προκαλέσει τον «θάνατο» στην οικοδομή, τα δε μεγαλοϊδιοκτησιακά δηλώνουν ότι ο μικρός συντελεστής (0,4-0,8) μειώνει της αξίας της μεγαλοϊδιοκτησίας τους, γιατί μειώνει την εκμετάλλευση γης.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου τον «κατεβάζει από το τραίνο» το 1984, πιεζόμενος από αυτά ακριβώς τα συμφέροντα.

Το αποτέλεσμα: η «οριστική σύνδεση των οικοδομών με τα δίκτυα κοινής ωφέλειας» αδρανοποιείται, ενεργοποιείται η «προσωρινή», γι αυτό από το 1985 και μετά όλες οι οικοδομές έχουν «προσωρινή σύνδεση με τα δίκτυα», και στην ουσία  καταργείται η «αυτοψία». Ο μικρός συντελεστής δεν επηρεάζει πια γιατί «επιτρέπεται κάθε υπέρβαση» αφού δεν υπάρχει «αυτοψία». Και οι εντάξεις στο σχέδιο των περιοχών με αυθαίρετη δόμηση ήδη πραγματοποιημένη πριν από τις 31/12/1982, έπονται, γιατί προηγούνται οι εντάξεις στο σχέδιο νέων περιοχών όπου η μεγαλοϊδιοκτησία έχει ακόμη «ελεύθερες εκτάσεις γης».

Αυτή η «αυθαίρετη δόμηση» είναι σήμερα η «κατηγορούμενη». Και είναι «κατηγορούμενη» για δύο λόγους: Πρώτος γιατί η κυρίαρχη τάξη δεν χρειάζεται πια την υποστήριξή της στους νέους «κερδοσκοπικούς  στόχους» που έχει προγραμματίσει και δεύτερος γιατί  ζητάει  να πραγματοποιηθούν  οι «υποσχέσεις», τα «σχέδια μακράς πνοής» που της έχουν υποσχεθεί, γιατί δεν μπορεί πια να «περιμένει κρατώντας την ανάσα, θα εκπνεύσει». Για τον πρώτο λόγο η κυρίαρχη τάξη δεν ανησυχεί, θα βρει άλλα λαϊκά τμήματα να την στηρίξουν. Ο δεύτερος όμως την «θορυβεί» γιατί της κόβει την «ανάσα σε χρήμα». Ας συνεχίσουμε όμως.

Ο πολεοδομημένος  χώρος της χώρας είναι πια κορεσμένος. Οι πόλεις δεν μπορούν να επεκταθούν περισσότερο. Οι συνεχείς επεκτάσεις των προηγούμενων χρόνων έχουν καλύψει κάθε όριο επιτρεπτό.

Η κυρίαρχη τάξη της χώρας μας το  αντιλαμβάνεται, μετά από το μεγάλο φαγοπότι των Ολυμπιακών αγώνων, και αλλάζει προσανατολισμό. Στρέφεται  λοιπόν στην αναβάθμιση συγκεκριμένων δομημένων περιοχών των πόλεων, που η ίδια υποβάθμισε τα προηγούμενα χρόνια.

Αντιμετωπίζει όμως δύο εμπόδια. Το πρώτο είναι ότι πρέπει να αποκτήσει ελευθερία και νομιμότητα για να πραγματοποιήσει τις νέες επιλογές της, και δεύτερο ότι η μικρή ιδιοκτησία που τα προηγούμενα χρόνια ήταν εξυπηρετική στους τότε στόχους της σήμερα είναι εμπόδιο.

Ζητά λοιπόν και πετυχαίνει την σύνταξη Νέου Οικοδομικού Κανονισμού, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της. Ζητά την αποδέσμευση των έργων για τα οποία ενδιαφέρεται από τον συνήθη Οικοδομικό Κανονισμό, επινοεί τον ορισμό «στρατηγικής επένδυσης» και τα αποδεσμεύει. Επινοεί την «Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων» που επί της ουσίας είναι «Μελέτη Περιβαλλοντικών Εκπτώσεων με επιπτώσεις στο Λαό» (βλέπε Σκουριές στη Χαλκιδική, «Ελληνικό, Γήπεδο της ΑΕΚ κ.α.) αλλά αυτό δεν την αφορά. Ζητά  το κλείσιμο των Πολεοδομιών της Χώρας, και το πετυχαίνει. Ζητά να περάσει ο έλεγχος των κατασκευών σε ιδιώτες Μηχανικούς και το πετυχαίνει.

Σκοντάφτει όμως στο βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει, αυτό της μικρής ιδιοκτησίας, και ιδίως στην μικρή οριζόντια ιδιοκτησία στις περιοχές που θέλει να επέμβει. Ανακοινώνει λοιπόν με τυμπανοκρουσίες και μεγάλη υπερηφάνεια ότι θα αντιμετωπιστεί το «Μεγάλο θέμα της αυθαίρετης δόμησης». Εδώ βρίσκει πάλι αντιμέτωπο τον Τρίτση, γιατί ανακαλύπτει, όχι ότι δεν το ήξερε, απλώς για να εντυπωσιάσει η ίδια και να λοιδορήσει τον Τρίτση  για άλλη μια φορά, ότι «νομιμοποίηση αυθαιρέτων» δεν μπορεί να κάνει για όσα έχουν κτιστεί μετά την 31/12/1982.

Ανακοινώνει λοιπόν ότι «προχωρά» σε «τακτοποίηση», επινοεί και το «περιβαλλοντικό ισοζύγιο» που μόνο «ισοζύγιο» δεν είναι, και ξεκινά την «τακτοποίηση» των «αυθαιρέτων των λαϊκών στρωμάτων». Η «τακτοποίηση» όμως έχει χρονική διάρκεια και εμπεριέχει  εξάρτηση, και επειδή δεν θέλει να το αντιληφθεί αυτό ο λαός, τα φερέφωνά της μιλούν για «νομιμοποίηση» στα πάνελ, και κανείς δεν τους διορθώνει.  

Με την «ευκαιρία» αυτή βάζει στον ίδιο νόμο, στο ίδιο σακί, όλα τα ακίνητα που έχουν κτιστεί μετά το 1955.Οι δηλώσεις γίνονται μέσω του ΤΕΕ, δεν ελέγχονται, θα ελεγχθεί στο  μέλλον το 5% - γελοιότητα καραμπινάτη- την ευθύνη τη δήλωσης την έχει ιδιώτης Μηχανικός, που δεν ελέγχεται για τις γνώσεις του, βασικές γνώσεις που απαιτούνται είναι να γνωρίζει ΓΟΚ55, ΓΟΚ73, ΓΟΚ85 και την τροποποίηση του 2000, και δεν είναι  αυτό εύκολο για τους Μηχανικούς του σήμερα, οι απαντήσεις που δίνει το ΤΕΕ σε ερωτήματα Μηχανικών είναι προφορικές και δεν  κατοχυρώνουν τον  Μηχανικό για τις επιλογές του στη σύνταξη της δήλωσης, που σημαίνει ότι ο Μηχανικός γίνεται εύκολα υπόδικος και το ΤΕΕ δεν φέρει καμιά ευθύνη, και τελικά αυτός που μένει εντελώς απροστάτευτος είναι ο ιδιοκτήτης.

Αυτό είναι το πνεύμα του Νόμου για τα «αυθαίρετα των λαϊκών στρωμάτων». Η «τακτοποίηση της αυθαίρετης δόμησης των λαϊκών στρωμάτων» με τον τρόπο που γίνεται εξυπηρετεί τα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης ντόπιας και ξένης. Τα «λαϊκά στρώματα» θα πληρώσουν την «τακτοποίηση» αλλά στον Ν4495/2017 δεν δεσμεύεται να διαθέσει τα  «χρήματα που θα εισπραχθούν από τα πρόστιμα αποκλειστικά στις περιοχές για τις οποίες εισπράχθηκαν»,  και λέει  –ξεδιάντροπα- ότι τα χρήματα θα διατεθούν μετά την «ολοκλήρωση του Νόμου 4495/2017 και μετά την εκπόνηση μελετών  που θα συνταχθούν με προτεραιότητα που θα οριστεί από τις Υπηρεσίες του Υπουργείου».  Αυτή  είναι «καραμπινάτη κοροϊδία των λαϊκών στρωμάτων». Σημαίνει «πληρώστε τώρα» γιατί χρειάζομαι «χρήμα για να αναπνέω» και εσείς «κρατήστε την ανάσα και περιμένετε και πάλι» .

Τα «αυθαίρετα των λαϊκών στρωμάτων» έπαιξαν συγκεκριμένο «ρόλο» εξυπηρετικό στα συμφέροντα της κυρίαρχης τάξης του τόπου μας. Η κυρίαρχη τάξη της χώρας μας οργάνωσε και διεύθυνε τρεις «παραστάσεις» με θέμα την «αυθαίρετη δόμηση των λαϊκών στρωμάτων». Η πρώτη είχε τίτλο «Το αυθαίρετο του φόβου, της υποταγής, του τζάμπα μεροκάματου» η δεύτερη την ρήση του Ανδρέα Παπανδρέου «Δεν θα χαλάσουμε τα μπάνια του λαού» και είχε τίτλο «Το αυθαίρετο τα μπάνια του λαού» και η τρίτη  «Το αυθαίρετο των νέων κοινωνικών αξιών» αφηγείται πως κατήργησε  τις παλιές και έφερε τις  νέες, στολισμένες με πολλή «συναλλαγή» τόση, που και η  λαϊκή ψήφος έγινε «αντικείμενο συναλλαγής».

Η κυρίαρχη τάξη του τόπου μας σήμερα όμως έχει αλλάξει προσανατολισμό. Η «αυθαίρετη δόμηση των λαϊκών στρωμάτων» δεν την εξυπηρετεί πια στα νέα της σχέδια. Σήμερα την εξυπηρετεί  η «αυθαίρετη αλλαγή χρήσης δομημένου χώρου». Γιατί τι άλλο είναι η «αλλαγή χρήσης  χώρου κατοικίας  σε χώρο παροχής ξενοδοχειακών υπηρεσιών» το λεγόμενο «airbnb». Τα διαμερίσματα των πολυκατοικιών με χρήση κατοικίας με το airbnb παύουν να έχουν χρήση κατοικίας, έχουν χρήση ξενοδοχειακής υπηρεσίας. Αυτή η «αυθαίρετη αλλαγή χρήσης» είναι η νέα «υποστηρικτική» στα συμφέροντά της «μορφή αυθαιρεσίας» στην οποία εγκλωβίζει σήμερα «λαϊκά στρώματα» προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της. Και την παρέχει γιατί διαπίστωσε ότι εάν δεν εγκλωβίσει «λαϊκά στρώματα» στην διαδικασία αυτή θα δυσκολευτεί και θα χρονοτριβήσει μέχρι να πετύχει τον στόχο της. Την  «αναβάθμιση» του κέντρου της Αθήνας από το 2010 την έχει βάλει στα σκαριά, και δεν προχωρούσε σύμφωνα με τους ρυθμούς που ήθελε. Για το λόγο αυτό άνοιξε το «κουτί» της «αυθαίρετης αλλαγής χρήσης χώρου κατοικιών σε χώρους παροχής ξενοδοχειακών υπηρεσιών», στα λαϊκά στρώματα. Και το «κουτί» το άνοιξε με «αγοραίες» παροχές σε όσους την στηρίζουν και με κανένα «δικαίωμα» σε όσους θίγονται. Αυτή είναι σήμερα η νέα «λαϊκή αυθαιρεσία» που «προστατεύεται» από την κυρίαρχη τάξη.

Το Μάτι «εξέπνευσε»  γιατί για χρόνια «κράταγε την ανάσα του περιμένοντας τις υποσχέσεις» αλλά του είπαν  ότι πρέπει να περιμένει  ακόμη «γιατί προέκυψαν νέες ανάγκες». Και οι νέες «ανάγκες» λένε ότι τώρα προέχει η «προστασία» της νέας « λαϊκής αυθαιρεσίας», προέχουν τα «έργα» της «δικής μας αναβάθμισης»  τα «έργα» της «δικής σας προστασίας και αναβάθμισης» θα ενταχθούν σε νέα «σχέδια μακράς πνοής».   

Σημείωση: Για τους τίτλους των  "αυθαιρέτων" διάβασε εδώ: http://angelmois.blogspot.com/2011/06/blog-post_2147.html