Τι εννοούμε όταν μιλάμε για «προοδευτική» λύση στα προβλήματα της Πόλης;

Περιβάλλον: Πολλές συζητήσεις οργανώνονται  σήμερα, και είναι έντονη η συμμετοχή των «προοδευτικών» Αρχιτεκτόνων  γύρω από θέματα που αφορούν την κατοικία, το μεγάλο πρόβλημα των «αστέγων» των «κόκκινων δανείων», τον «δημόσιο χώρο της πόλης», την «καταστολή» στην πόλη, κ.α., αλλά οι αναλύσεις που κάνουν  και οι λύσεις που βλέπω να δίνουν, έχουν κάτι που δεν με πείθει.

Αρχιτέκτονας:  Τα βασικό και κυρίαρχο θέμα είναι η Πόλη. Όλα τα παραπάνω είναι επί μέρους θέματα που αφορούν προβλήματα της λειτουργίας της πόλης. Η Πόλη όμως δεν είναι ομοιόμορφη και μονότονη χωρικά, είναι χωρισμένη σε ταξικές περιοχές. Και είναι ταξική γιατί η κοινωνία δεν είναι ομοιόμορφη και μονότονη, είναι χωρισμένη  σε τάξεις όπως λέμε. Στην Πόλη λοιπόν κυρίαρχη και κυριαρχούμενες τάξεις καταλαμβάνουν διαφορετικές  περιοχές της πόλης, συγκεκριμένες και οριοθετημένες, που καθορίζονται κάθε φορά από την κυρίαρχη τάξη, και η πραγματοποίησή τους εξαρτάται από την αποδοχή ή την αντίσταση των κυριαρχούμενων τάξεων.  

Όταν λοιπόν θέλουμε να μιλήσουμε για κάποιο πρόβλημα που δημιουργείται σε συγκεκριμένη περιοχή της πόλης, πρέπει να ξεκινήσουμε από το τι επιδιώκει η κυρίαρχη τάξη στην περιοχή –πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά-, ποια μέσα χρησιμοποιεί για να το πετύχει, ποιες είναι οι επιπτώσεις στους ανθρώπους που ζουν στην περιοχή, ποιες είναι οι επιπτώσεις στις γύρω περιοχές και γενικά στην πόλη.

Μη ξεχνάμε ότι η κυρίαρχη τάξη επεμβαίνει στην πόλη για να ικανοποιήσει δικά της συμφέροντα, που πάντα όμως τα συνδέει με «δήθεν» συμφέροντα των κατώτερων τάξεων. Ο «άστεγος» είναι δημιούργημά της, δεν ξεφύτρωσε από το πουθενά, στερήθηκε το δικαίωμα της εργασίας, το δικαίωμα του ελάχιστου εισοδήματος, το δικαίωμα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, το δικαίωμα της πρόσβασης στην υγεία. Και όλα τα παραπάνω τα επέβαλλε η κυρίαρχη τήξη με την πολιτική  που εφάρμοσε. Τα «κόκκινα δάνεια» είναι αποτέλεσμα πάλι της πολιτικής που εφάρμοσε. Γίνανε «κόκκινα» γιατί έγινε «κόκκινο» το ελάχιστο εισόδημα, έγινε «κόκκινη» η ποιότητα της διαβίωσης, η ποιότητα της αξιοπρέπειας, η ποιότητα της ζωής.

Η κατοικία είναι το τελευταίο που χάνει κανείς. Προηγούνται πάντα όλα τα παραπάνω. Για να ξανακερδίσει λοιπόν το «δικαίωμα στην κατοικία» πρέπει συγχρόνως να αγωνιστεί να  ξανακερδίσει το δικαίωμα στην εργασία, στην υγεία, στην παιδεία, στην αξιοπρέπεια, στη ζωή. Το «δικαίωμα στην κατοικία» δεν είναι ένα «δικαίωμα» ξεχωριστό, ανεξάρτητο, μεμονωμένο, και ασύνδετο με τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, είναι ένα «δικαίωμα» που αποτελεί μέρος των ανθρώπινων δικαιωμάτων, και πετυχαίνεται μόνο μέσα από την διεκδίκηση του συνόλου των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Ο «άστεγος», ο «μελλοντικά άστεγος» λόγω «κόκκινου δανείου», ο «στεγασμένος» σε άθλιες συνθήκες –χωρίς θέρμανση, ηλεκτρικό και νερό-, ο «στεγασμένος» που προσπαθεί με όλες τις δυνάμεις του να κρατήσει την «στέγη» του μειώνοντας όμως στο ελάχιστο,  και πολλές φορές κάτω από το ελάχιστο,  τα βασικά έξοδα για την επιβίωσή του, δεν είναι αφηρημένες έννοιες, είναι «άνθρωποι» που στερούνται βασικά στοιχεία διαβίωσης,  και είναι αυτά τα βασικά στοιχεία ανθρώπινης διαβίωσης που οδηγούν είτε στην απώλεια της κατοικίας είτε στην προβληματική στέγαση.

Και ο «δημόσιος χώρος» της πόλης όμως δεν είναι ομοιόμορφος σε όλη την πόλη. Είναι ταξικά διαμορφωμένος. Αυτό μας λέει η πραγματικότητα. Και είναι ταξικά διαμορφωμένος, γιατί η κυρίαρχη τάξη που καθορίζει το περιβαλλοντικό ισοζύγιο των περιοχών της πόλης, το ορίζει με ταξικά κριτήρια. Όταν λοιπόν σε μια περιοχή υποβαθμίζονται τα βασικά στοιχεία επιβίωσης των ανθρώπων που ζουν σ’ αυτή, τότε υποβαθμίζεται το κτιριακό αποτύπωμα της περιοχής, και υποβαθμίζεται περαιτέρω η ήδη υποβαθμισμένη  ποιότητα του δημόσιου χώρου. Οι παραπάνω κατηγορίες των ανθρώπων με προβλήματα στέγης δεν είναι δυνατόν να αγωνιστούν, και δικαιολογημένα, για την ποιότητα του «δημόσιου χώρου». Είναι πέρα από τις δυνάμεις τους και τις αντοχές τους. Γιατί δικαιολογημένα δεν μπορούν να κατανοήσουν ότι ο «δημόσιος χώρος» της περιοχής τους, αποτελεί μέρος της ποιότητας της ζωής τους - που δεν έχουν -, γιατί είναι επέκταση της κατοικίας τους- που δεν έχουν, ή έχουν αλλά δεν έχει καμιά ποιότητα, ή έχουν αλλά κινδυνεύουν μέρα με την μέρα να την χάσουν-, της καθημερινότητάς τους, της ζωής τους στην πόλη. Ο «δημόσιος χώρος» όμως της πόλης δεν υποβαθμίζεται γιατί ένα πρωί έπεσε η «υποβάθμιση» από τον ουρανό και κτύπησε τον «δημόσιο χώρο», υποβαθμίζεται γιατί έχει πρώτα υποβαθμιστεί η ζωή των ανθρώπων -γιατί έχουν καταργηθεί βασικά ανθρώπινα δικαιώματα- που ζουν στον χώρο αυτό.

Βλέπουμε λοιπόν ότι τα προβλήματα της «στέγης» και του «δημόσιου χώρου» είναι άμεσα συνδεμένα και σε αλληλοεξάρτηση με τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα. Αν θέλουμε λοιπόν να δώσουμε προοδευτική λύση στα παραπάνω θέματα πρέπει να τα δούμε στη σύνδεσή τους στην αλληλοεξάρτησή τους, και όχι μεμονωμένα. Τον «κατακερματισμό» τον χρησιμοποιεί η κυρίαρχη τάξη. Γιατί ο «κατακερματισμός» την εξυπηρετεί να χρησιμοποιήσει  το πιο αποτελεσματικό «όπλο», που χρησιμοποιεί  χρόνια τώρα για να πετυχαίνει στους στόχους της. Είναι το «όπλο»  που λέγεται «φιλανθρωπία» στο όνομα της οποίας θυσιάστηκαν λαοί ολόκληροι, γιατί με το «όπλο» αυτό στα χέρια της ρίχνει τους λαούς σε ένα  βαθύ και σκοτεινό πηγάδι, όπου κάποιοι είναι πιο ψηλά και έχουν λίγο φως, κάποιοι πιο χαμηλά και έχουν ημίφως, και οι τελευταίοι είναι στον πάτο και στο βαθύ σκοτάδι,  αλλά κανείς δεν μπορεί να βγει από αυτό.

Και σήμερα κυκλοφορούν πολλές αναλύσεις και λύσεις για τα προβλήματα της πόλης που περιέχουν στοιχεία «κατακερματισμού» και «φιλανθρωπίας». Αλλά «προοδευτική φιλανθρωπία» δεν υπήρξε, δεν υπάρχει και ούτε μπορεί ποτέ να υπάρξει. Είναι «συντηρητική»  που χρησιμοποιεί τον «κατακερματισμό» σαν  «ψευτοπροοδευτικό πέπλο» για να κρύψει τον «συντηρητισμό» της.